22.2.09

Όνειρα και δημοσιογραφία στο πόδι

Στην ιστοσελίδα του Σκάι (πάλι), υπάρχει η είδηση για μια αμερικανική επιστημονική έρευνα πάνω στο πώς ερμηνεύουν τα όνειρά τους οι απλοί άνθρωποι. Ενδιαφέρον θέμα, από ψυχολογική και κοινωνιολογική άποψη, αλλά η δημοσιογραφική προχειρότητα κατάφερε πάλι να μετατρέψει τον αναγνώστη της είδησης σε υποψήφιο θύμα εγκεφαλικού επεισοδίου.

Το πρόβλημα που μου τράβηξε αρχικά την προσοχή ήταν ο ισχυρισμός που προβάλλεται στην πρώτη φράση του κειμένου. Όπως είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με το γραπτό λόγο, είτε γράφοντας είτε διαβάζοντας (ακόμα και στο σχολείο, στην έκθεση, μας το έλεγαν αυτό), η πρώτη φράση (ή παράγραφος) ενός κειμένου είναι η πιο σημαντική — γιατί δίνει τον τόνο, τη βασική ιδέα ή έστω κάτι ενδιαφέρον που θα σε κάνει να πας παρακάτω ώστε να ακολουθήσεις τη λογική του κειμένου και να οδηγηθείς τελικά στο συμπέρασμά του. Η πρώτη φράση του κειμένου, λοιπόν, ήταν η εξής:

Τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και "μηνύματα" και, ως εκ τούτου, η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται σημαντικά, όταν ξυπνάνε, σύμφωνα με νέα επιστημονική έρευνα.

Αυτή η φράση μου τράβηξε την προσοχή (λειτουργώντας, παράδοξα και άθελά της, όπως πρέπει να λειτουργεί η πρώτη φράση ενός καλογραμμένου κειμένου), διότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση επιστημονική έρευνα να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και μηνύματα». Πώς το ξέρω; Απλούστατα, αν όντως είχε αποδειχθεί κάτι τέτοιο, θα ξεσπούσε σάλος, θα γινόταν επανάσταση στην επιστημονική κοινότητα, και θα άλλαζε ολόκληρη η αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο και την ύπαρξη.

Διαβάζοντας τη δεύτερη παράγραφο, δεν διαφωτίστηκα καθόλου, γιατί εκεί αναφέρονταν μόνο κάποιες πληροφορίες για την ταυτότητα της έρευνας — όχι όμως και λινκ, το οποίο είναι αυτό εδώ, για όποιον έχει την ώρα, τις γνώσεις, και την υπομονή να διαβάσει ολόκληρη την έρευνα.

Το πραγματικό αντικείμενο της έρευνας φάνηκε μόνο στην τρίτη παράγραφο της είδησης, όπου αποκαλύπτεται, τελικά, ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι «τα όνειρά τους μεταφέρουν σημαντικές και πλήρεις νοήματος μυστικές ενοράσεις για τον εαυτό τους και τον κόσμο» και ότι «όταν ξυπνούν, συσχετίζουν τα γεγονότα της ζωής με αυτά του ύπνου τους».

Το ευτράπελο (έτσι, σαν κερασάκι στην τούρτα), είναι ότι, ψάχνοντας πληροφορίες για την έρευνα και τους επιστήμονες που την έκαναν, διαπίστωσα ότι η «καθηγήτρια ψυχολογίας Κάρεϊ Μόργουετζ» που αναφέρεται στην είδηση είναι αυτός εδώ ο χαριτωμένος κύριος.

Ώρες-ώρες νιώθω κακός, αλλά μετά σκέφτομαι ότι ίσως δεν είμαστε όσο κακοί θα έπρεπε απέναντι σε ορισμένα φαινόμενα, και ότι, τέλος πάντων, το ότι δεν είμαστε εντελώς αδιάφοροι θα έπρεπε να λέει κάτι για τις αγαθές προθέσεις μας. Στο κάτω-κάτω, δεν πρόκειται για ένα λαθάκι μέσα σε ένα βιβλίο 350 σελίδων. Μιλάμε για κείμενο 187 λέξεων, που να πάρει — πόσα λεπτά της ώρας θέλει να ελέγξεις δυο-τρία πράγματα στον Γούγλη και να προσέξεις να μην αρχίσεις μεταφέροντας διαστρεβλωμένη εικόνα για το θέμα σου;

17 comments:

Idom said...

Δεν βαριέσαι, έλα μωρέ, πώς κάνεις έτσι βρε αδερφέ κ.λπ....
Κι οι 'πιστήμονες άνθρωποι είναι. Αφού οι άνθρωποι πιστεύουν ότι επηρεάζονται απ' τα ονείρατά τους, γιατί όχι κι οι τρανσέξουαλ 'πιστήμονες;

Και ο αστυνόμος μπουζούκι είναι...

Idom

Idom said...

... για να μην πούμε τι είναι (συνήθως) η ελληνική δημοσιογραφική κάλυψη τής επιστήμης...

:-))


Υ/γ.: Σκέψου να αρχίσει να καλύπτει και ο Λιάκος το θέμα!!!

Idom said...

Πάντως, ακαδημαϊκά μιλώντας, δεν νομίζω ότι θα 'ρχόταν το πάνω κάτω στην επιστήμη, αν βρισκόταν τρόπος να ερμηνευτούν τα όνειρα.
Νομίζω ότι είναι καθαρά θέμα νευροβιολογίας, χωρίς καθόλου μεταφυσική, απλά πρόκειται για ένα σύστημα πολυπαραγοντικό ως χαοτικό: δηλαδή πώς συνδέει το δεν-ξέρω-ποιο-τμήμα τού εγκεφάλου μας τις καθημερινές εμπειρίες με το "υπόστρωμα" που ήδη υπάρχει και παράγει ως παραπροϊόν / αντίδραση τα εκάστοτε όνειρα.

Βέβαια αν δεις στον ύπνο σου τον Άγιο Σουλπίκιο να σού λέει να σκάψεις στο τάδε χωράφι για να βρεις ένα σεντούκι λίρες, και το βρεις, ε τότε θα έχουν αποκαλυφθεί περισσότερα πράγματα - ίσως προς το συλλογικό ασυνείδητο μεριά -, αλλά ακόμα και αυτά μπορούν να προσεγγιστούν με τις επιστημονικές μεθόδους και με ορθολογιστικές ερμηνείες.

Idom

Jim.Hellas said...

Άστα να πάνε είναι η μεταφορά επιστημονικών ειδήσεων στα ΜΜΕ. Δυστυχώς δεν έχουν το κατάλληλο προσωπικό να αξιολογεί και να "μεταφράζει" σωστά τα αποτελέσματα των ερευνών αυτών. Ως εκ τούτου καραφλιάζουμε με τις ειδήσεις που διαβάζουμε :P

Btw, πριν λίγο καιρό είχα γράψει και εγώ για μια άλλη κακή μεταφορά είδησης επιστημονικού ενδιαφέροντος από το ΣΚΑΙ:
http://psychologein.sciblogs.net/2008/12/15/science/

Αntidrasex said...

Καλά, ειδικά ο ΣΚΑΪ στην προσπάθεια (ή μάλλον κωλοπιλάλα) του να το παίξει "εναλλακτικός", γράφει ότι του 'ρθει και χωρίς έλεγχο...
Όχι ότι οι άλλοι πάνε πίσω...

cyrus said...

Idom, δεν αναφερόμουν απλά στην ανακάλυψη του μηχανισμού των ονείρων, αλλά στην πιθανότητα να περιέχουν "κρυμμένες αλήθειες και μηνύματα" έξω από τον βαθύ ψυχολογικό μας εαυτό, κάτι που οπωσδήποτε θα ανέτρεπε πολλά πράγματα, όπως θα έκανε π.χ. η ανακάλυψη ότι η τηλεκίνηση είναι κάτι πραγματικό. Αλλά ο κόσμος είναι τόσο δυσαρεστημένος με την πραγματικότητα που είναι διατεθειμένος να πιστέψει οτιδήποτε εξωπραγματικό...

Jim, και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία φορά που θα γράψεις κάτι σχετικό...

Αντιδραστικέ, πώς μεγάλωσε έτσι το μουστάκι σου;

Αntidrasex said...

Είδες? Μου πάει, δε μου πάει?

Anonymous said...

Ο Φρόιδ και όλοι οι μετέπειτα ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές κτλ έχουν αντίθετη άποψη. Λένε ότι «Τα όνειρα περιέχουν σημαντικές κρυμμένες αλήθειες και "μηνύματα" και, ως εκ τούτου, η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται σημαντικά, όταν ξυπνάνε» εδώ και πάνω από αιώνα. Για το συγκεκριμένο άτομο που τα βλέπει αυτά τα όνειρα. Εννοείτε.

sapere aude said...

x said:
> Εννοείτε.
------------------------

Εννοούμε.

ο δείμος του πολίτη said...

Κατ' αρχάς μέσα σε ένα μεταμοντέρνο πλαίσιο οι δημοσιογράφοι θέλουν με την πρώτη παράγραφο να τραβήξουν την προσοχή του αναγνώστη. Είναι ο κύριος στοχος τους κι έτσι γράφουν συνήθως ό,τι πιο εντυπωσιακό γίνεται.

Συμφωνουμε ότι καμία έρευνα δεν έχει αποδέιξει ούτε τη σημασια των ονείρων για τη ζωή μας ούτε ακόμα και πόσοι άνθρωποι καθορίζουν τη ζωή τους -έστω κι εσφαλμένα- βάσει αυτών.

Πολύ ωράιο κριτικό άρθρο.

Anonymous said...

“Συμφωνουμε ότι καμία έρευνα δεν έχει αποδέιξει ούτε τη σημασια των ονείρων για τη ζωή μας ούτε ακόμα και πόσοι άνθρωποι καθορίζουν τη ζωή τους -έστω κι εσφαλμένα- βάσει αυτών.”

Τα αυτονόητα θέλουν έρευνα και αποδείξεις? Ονειροκριτές, μάντεις, αστρολόγοι, μάγοι και χαρτορίχτρες, αστρολόγοι, μύθοι και ποιητές. Ο κατάλογος τελειωμό δεν έχει. (Σχεδόν) Όλοι το κάνουμε αυτό. Ζούμε περισσότερο στο φαντασιακό μας υπερπέραν του ατομικού μας μικρόκοσμου, παρά στην πραγματικότητα.
-----------------------------------------------------------
sapere aude said...
x said:
> Εννοείτε.
------------------------

Εννοούμε.
22/2/09 11:39 PM

Να το εννοείτε.

Anonymous said...

Κάποιος μαθητής του Φρόιδ είπε, το κάνουμε αυτό επειδή η πραγματικότητα είναι φρικτή και την αλήθεια κανείς δεν αντέχει. Αν δεν καταφεύγαμε στα όνειρα, θα μας τρέλανε η πραγματικότητα. ;-)

cyrus said...

Αντιδραστικέ, κούκλος είσαι! Φτου σου!

sapere aude, ο εννοών εννοείτω...

Όμως, Δείμε, άλλο το να γράφεις κάτι εντυπωσιακό, και άλλο το να γράφεις κάτι εσφαλμένο, και μάλιστα αντίθετο απ' αυτό που γράφεις παρακάτω...

x, μήπως είσαι ο γνωστός άγνωστος που διαφωνεί μόνο και μόνο για να διαφωνήσει; Άλλο το τι είναι τα όνειρα και άλλο το τι πιστεύουν οι ονειρευόμενοι πως είναι. Η έρευνα ερευνά το δεύτερο, ενώ ο δημοσιογράφος στην αρχή μιλούσε για το πρώτο.

cyrus said...

Όσο για την τάση φυγής από την πραγματικότητα, είναι ακριβώς όπως τα λες -- και αυτό εξηγεί και πάρα πολλά φαινόμενα, και στην τέχνη (ρομαντικά μυθιστορήματα, ή φαντασίας) και εκτός αυτής (μέντιουμ, θρησκείες, κ.τ.λ.).

Anonymous said...

Αφού ψάχνεις για έρευνες, υπάρχουν αρκετές στην βιβλιογραφία για την αίσθηση ότι έχεις ζήσει κάποιο γεγονός πολλές φορές, και το συχνό φαινόμενο όπου ασθενείς συγχέουν τα όνειρα με την πραγματικότητα (και το αντίστροφο). Όμως, αποδείξεις δεν υπάρχουν. Ό,τι και να ‘ναι αυτές.

cyrus said...

Μα, δεν διαφωνούμε...

sapere aude said...

@ x:

Μια σύντομη εισαγωγή εδώ.